ข้อเสนอแนะ

                 จากผลการวิจัยพบว่า ประชาชนมีส่วนร่วมในการจัดทำแผนพัฒนาท้องถิ่น อยู่ในระดับปานกลาง ดังนั้นองค์การบริหารส่วนตำบล ในเขตเภอหนองหาน จึงควรเปิดโอกาสให้ประชาชนได้เข้ามาศึกษาและเรียนรู้ในกระบวนการจัดทำแผน ตั้งแต่การศึกษาวิเคราะห์ ทำความเข้าใจกับข้อมูลในหมู่บ้านในด้านกายภาพ ชีวภาพ เศรษฐกิจ สังคม และประเด็นปัญหาที่กระทบต่อคนในชุมชน ผ่านกระบวนการวิเคราะห์ตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูลในด้านต่างๆ จากชาวบ้านทั้งหมู่บ้านและนำไปสู่การวางแผน พร้อมทั้งประชาสัมพันธ์โครงการหรือกิจกรรมต่างๆ ตามแผนพัฒนาท้องถิ่นเพื่อให้ประชาชนได้รับทราบ ซึ่งเป็นการเปิดโอกาสให้ชาวบ้านในระดับหมู่บ้านได้เรียนรู้ถึงกระบวนการจัดทำแผนพัฒนาหมู่บ้านและมีความเข้าใจบริบทของหมู่บ้านของตนเองมากขึ้นอีกทั้งเป็นการปูพื้นฐานการพัฒนาจิตใจให้ชาวบ้านได้ตระหนักถึงการพัฒนาตนเองและส่วนรวม และยังเป็นการสร้างแรงจูงใจให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วม ซึ่งเป็นแนวทางที่ทำให้เกิดการพัฒนาจากฐานรากชุมชนเพื่อความยั่งยืนต่อไป